Sınıf Yönetiminde Etkililik

Sınıf yönetimi, Öğrencilerin etkili bir davranış örüntüsü kazanmaları yanında, davranışlannı anlama ve yönlendirme yollarını geliştirmelerine de yardıma olmalıdır (Jacobsen and others,  1985: 223). Her  davranışın  başkalan  üzerindeki  etkilerini kestirebilme, bunlan olumlulaştırabilme, insanların “bir topluluğun üyesi” olmaktan çıkıp “bir toplumun üyesi” olmaya yöneldiklerinin temel göstergesidir (Otta-way, 1966: 1-10).
Sınıf yönetimi kararlan, öğrencileri kontrolden çok, eğitimin kalite ve sürekliliğini sağlamaya yönelik olmalıdır (Brophy, 1988: 2). tyi bir sınıf  yönetimi,  iyi  bir  öğretime bağımlıdır. 8u anlamda sınıf yönetimi araç, kaliteli bir eğitim amaçtır.
Öğrenci  başarısının  değişkenlerinden  biri,  belki  başlıcası  sınıf yönetimidir.
Araştırmalar, öğrenci özelliklerindeki farklar  kadar,  sınıfın yapı  ve  yönetimindeki farkların  da  başarıyı  belirleyici  olduğunu  göstermiştir. Bir sınıfta başanlı olan öğretmen, benzer öğrencilerin bulunduğu başka bir sınıfta başarısız olmuştur (Pauly, 1991: 29, 31, 43).
Sınıf  yönetimi,  çok  yönlü  ve  uzun  çabalar  isteyen,  güç  bir  iştir, Hergün saatlerce kalabalık bir öğrenci grubuyla beraber olmak, yapılacak  her  davranışı ayrıntısıyla  planlamak,  gerçekleşmesini  sağlamak,  sınıftaki  her şeyden  her  an haberli  olmak  kolay  değildir.  Öğrenciler, uzun süre oturarak, derse  ilgilerini veremezler. Öğretmenin, erken-geç, kolay-güç öğrenen, normal-özürlü öğrencilerle ayrı ayrı ilgilenmesi de gerekir. Sınıfta çok yönlü ve karmaşık bir ilişkiler ağı vardır. Ne yazık ki bazı öğretmenler bunun farkına bile varamazlar. Sınıftaki herkesin özellikleri, diğerlerinin davranışını etkiler. Öğretmen ve öğrencinin davranışı, sınıfta,  herkesin inceleyebileceği şekilde  ortada  olduğundan,  insanların  duyarlığı,  alınganlığı artabilir.  Sınıfta  herkes,  ders  dönemi boyunca, herkesin açık denetimindedir (Jacobsen and others, 1985: 233; Pauly, 1991 37-40).
Öğrenciler gelişim evrelerine göre, sınıf  yönetimi uygulamaları da değişir,  ilk yıllarda çocuklar, sınıfta kural, işlem dizin ve adetlere daha çok gereksinim duyarlar.
Bir-iki  yıl  içinde  bunlar  öğrenilmiş  olabileceğinden, ağırlıktan azalır. Kural ve işlem dizinler, eğitim için araç  olarak  kullanılmalıdır. Daha üst sınıflarda gençlik çağı başlar, düzene uyum sorunları artar, öğrenciler, yetişkinlerin yetkesine kızmaya, tavır almaya  başlarlar. Özellikle bu çağda öğretmenlerin daha duyarlı davranması gerekir.
Emir yerine istek bildiren anlatımlara yönelme, öğrencinin alınganlığını, çekingenliğini hesaba katma, öğretmenin alacağı sesli-sessiz tepkileri farklılaştırır. Daha sonraki yıllarda gençlik çağının  aksilikleri geçer, ders konularına yönelim artar (Brophy, 1988: 6,7).
Sınıf ve öğrencilerin özellikleri değiştikçe, yönetsel uygulamalar da farklılaşmalıdır. Düşük yetenekli öğrencilerin çoğunlukta olduğu sınıflarda, daha çok zaman  gereksenir.  Kalabalık  sınıflar,  daha  çok  düzen  çalışması ister. Benzeşik sınıflar, daha az sorun yaratır (Brophy,  1988: 7). Sınıf yönetimi davranışlarının seçiminde bu özellikler dikkate alınmalıdır.
Sınıf yönetiminin  değişkenleri, öğrenci, öğretmen, ortam, okul ve eğitim yönetimi, çevre olarak sıralanabilir (Jacobsen and others, 1985: 234;  Wrag,  1985: 202;  Harris,  1991:  157).  Etkili  bir  sınıf  yönetiminin  dönümcül (kritik)  ögesi öğretmendir,  çünkü o diğer ögelerin bütünleştiricisi ve bir dereceye kadar da belirleyicisidir. Öğretmenin yeterlikleri artırılıp, bunların kullanımının temel değişkeni olan mesleğe karşı tutumu olumlulaştırılmadıkça, iyi bir sınıf yönetimi beklenemez.
Etkili bir sınıf yöneticisi olarak öğretmenin, sınıfı eğitim için hazırlaması, sınıf kural  ve  süreçlerini  belirleyip öğretmesi,  öğretimi  düzenleyip  sürdürmesi, öğrencilerin uygun davranmasını sağlaması beklenir (Harris, 1991: 158).
Eğitim ortamı, sınıfın fiziksel, davranışsal ve öğretim ortamlarının bileşimiyle oluşur. Amaçlara ulaşmaya en uygun fiziksel düzenlemeler, çok  yönlü  hazırlıklara dayalı etkili bir eğitim planı, bu planın uygulanışında gözlenmek istenen öğretmen ve öğrenci davranış örüntüleri, ortamın ögeleri olarak görülebilir.
Özellikleri, hazır oluşu, beklentileri,  davranışlarıyla öğrenci;  ortam ve olanak sağlayıcı, kolaylaştırıcı, destekleyici olarak okul yönetimi ve çevre, sınıf yönetimini bu alanlar açısından etkilerler. Etkili yönetilen sınıfta, öğrencilerin görevle ilgili olma düzeyi yüksek, bozucu davranışların  düzeyi  düşük,  öğretim  zamanının  amaçlar  yönünde kullanılış düzeyi yüksektir (Harris, 1991: 157).

Sınıf Yönetiminde Etkililik

Sınıf yönetimi, öğrencilerin etkili bir davranış örüntüsü kazanmaları yanında, davranışlarını anlama ve yönlendirme yollarını geliştirmelerine de yardımcı olmalıdır. Her  davranışın  başkaları  üzerindeki  etkilerini  kestirebilme, bunları olumlulaştırabilme, insanların “bir topluluğun üyesi” olmaktan  çıkıp “bir toplumun üyesi” olmaya yöneldiklerinin temel göstergesidir. 9

Sınıf yönetimi kararları, öğrencileri kontrolden çok, eğitimin kalite ve sürekliliğini sağlamaya yönelik olmalıdır.10 İyi bir sınıf  yönetimi,  iyi  bir  öğretime  bağımlıdır. Bu anlamda sınıf yönetimi araç, kaliteli bir eğitim amaçtır.  Öğrenci  başarısının  değişkenlerinden  biri,  belki  başlıcası  sınıf yönetimidir.  Araştırmalar, öğrenci özelliklerindeki farklar  kadar,  sınıfın yapı  ve  yönetimindeki  farkların  da  başarıyı  belirleyici  olduğunu  göstermiştir. Bir sınıfta başarılı olan  öğretmen, benzer öğrencilerin bulunduğu başka bir sınıfta başarısız olmuştur.11

Öğrenciler gelişim evrelerine göre, sınıf  yönetimi uygulamaları da değişir,  ilk yıllarda çocuklar, sınıfta kural, işlem dizin ve adetlere daha çok gereksinim duyarlar. Bir-iki  yıl  içinde  bunlar  öğrenilmiş  olabileceğinden, ağırlıktan azalır. Kural ve  işlem dizinler, eğitim için araç  olarak  kullanılmalıdır. Daha üst sınıflarda gençlik çağı  başlar, düzene uyum sorunları artar, öğrenciler, yetişkinlerin yetkesine kızmaya, tavır  almaya  başlarlar. Özellikle bu çağda öğretmenlerin daha duyarlı davranması gerekir.  Emir yerine istek bildiren anlatımlara yönelme, öğrencinin  alınganlığını, çekingenliğini hesaba katma, öğretmenin alacağı sesli-sessiz tepkileri  farklılaştırır. Daha sonraki yıllarda gençlik çağının  aksilikleri geçer, ders konularına  yönelim artar.12

Sınıf ve öğrencilerin özellikleri değiştikçe, yönetsel uygulamalar da farklılaşmalıdır. Düşük yetenekli öğrencilerin çoğunlukta olduğu sınıflarda, daha çok  zaman  gereklidir.  Kalabalık  sınıflar,  daha  çok  düzen  çalışması ister. Benzeşik  sınıflar, daha az sorun yaratır. 13 Sınıf yönetimi davranışlarının  seçiminde bu özellikler dikkate alınmalıdır.